Goedemorgen, GRONINGEN blijft en terecht, volop in het nieuws, voor u 2 Twitter, media berichten hierover. Wat vindt u en uw commentaar, als Groninger of niet, stellen we zeer op prijs!
Zie verder: Bron: NOS Nieuws, Twitter
Gevecht om verdelen kosten is begonnen
Bevingsschade
Gas was jaren een gezamenlijke winstbron. Door de kolossale schade hebben de staat en de NAM nu een meer conflictrijke relatie.
- Erik van der Walle
- Menno Tamminga
31 januari 2018 om 21:25
Eric Wiebes (VVD), minister van Economische Zaken en Klimaat, tijdens eenpersconferentie over het nieuwe protocol voor de afhandeling van schademeldingen na aardbevingen in de provincie Groningen.Foto Catrinus van der Veen/ANP
De draai is historisch. Zeker voor een massief concern als Shell met een mondiale omzet van 193 miljard euro.
Op zaterdag een afgemeten brief die merkbaar langs de bedrijfsjuristen was gegaan. Met als bezwerende formule dat Shell, „als aandeelhouder”, de problemen in Groningen „serieus” neemt. Het „kan zich niet vinden in de teneur van de berichtgeving” dat het concern zijn aansprakelijkheid intrekt voor de schulden van dochterbedrijf NAM.
Drie dagen later weer een brief. Op dinsdag is het bedrijf geschrokken. „Wij snappen dat dit tot zorgen heeft geleid bij de mensen in Groningen.” En belangrijker voor de gedupeerden: Shell geeft de garantie dat de NAM de verplichtingen nakomt. Tegelijkertijd komt de gaswinningsdochter zelf naar buiten met details over de financiële positie. Ongebruikelijk snel. Dat de NAM, samen met de overheid, een schade van 15 tot 18 miljard euro in de komende vijf jaar aankan.
De frequente aardbevingen in Groningen, de schade aan de huizen en het uitblijven van een faire schaderegeling kan niemand meer verdedigen. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat, VVD) sprak eerder van „overheidsfalen van on-Nederlandse proporties”. Woorden die zijn voorganger Henk Kamp, ook VVD, nooit in de mond heeft genomen. Shell, de NAM en ExxonMobil (ook voor 50 procent eigenaar van de NAM) worden nu eveneens gedwongen hun hakken openlijk uit het zand te halen.
Het is lang geleden dat Shell publiekelijk zo onder vuur kwam. Dit weekeinde meldde Trouw dat Shell zijn aansprakelijkheid voor de NAM heeft ingetrokken.
De verklaring dat de reden puur boekhoudkundig is, gaat verloren in de opgelaaide storm van protest. Het concern lijkt zich te onttrekken aan zijn verantwoordelijkheid.
Politici struikelen over elkaar in veroordelingen. Volgens GroenLinks-leider Jesse Klaver trekt „Shell Groningen jarenlang leeg en rent daarna hard weg voor zijn verantwoordelijkheid”. Een hoorzitting wordt geregeld voor donderdag, een spoeddebat aangevraagd en minister Wiebes ontvangt ‘spoedvragen’ van „witheet” CDA-Kamerlid Agnes Mulder.
Vanuit Groningen wordt een beroep op de koning gedaan om Shell het predikaat Koninklijk af te nemen. Op Twitter ziet #Shellboycot het licht.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data24464588-2c4f42.png)
Stroomversnelling
Na deze rel rond Shell komt deze week de voortgang van de schade-afwikkeling in een stroomversnelling. Na bijna een jaar stagnatie is er een vergoedingsregeling voor gedupeerden van aardbevingsschade. En bij de hoorzitting in de Tweede Kamer donderdag zullen de betrokken bedrijven herhalen bereid en in staat te zijn om de schade te vergoeden.
Met de kolossale bedragen die de komende jaren betaald moeten worden, hebben de partijen in de gaswinning nooit rekening gehouden. De twee hoofdrolspelers, de NAM en de Nederlandse overheid, hebben daardoor een meer conflictrijke relatie gekregen. Gaswinning was decennia een gezamenlijke winstbron, geen kostenpost. Het was een bedrijfsmatig project, geen politieke controverse.
Hoe werkte het? De NAM doet de olie- en gasboringen. De overheid is in die projecten, via staatsenergiebedrijf EBN de partner van de NAM. De verdeelsleutel van de kosten is: 60 procent voor de NAM, 40 procent voor EBN.
Dat betekent dat beide ondernemingen de afgelopen jaren al aanzienlijke bedragen hebben uitgegeven én gereserveerd voor lopende en toekomstige schademeldingen. De NAM zette hiervoor in 2016 een bedrag van 106 miljoen euro opzij. Vorig jaar heeft het bedrijf naar eigen zeggen „450 miljoen euro uitgegeven aan aardbevingsgerelateerde verplichtingen”.
EBN heeft in 2015 en 2016 opgeteld al 688 miljoen euro uitgetrokken voor kosten en voorzieningen als gevolg van de aardbevingen, aldus het jaarverslag over 2016.
EBN heeft in 2016 ook 58 miljoen euro meebetaald aan een reorganisatie bij de NAM die honderden banen heeft gekost. Deze bijdrage heeft de NAM min of meer afgedwongen, meldde de Volkskrant eind vorig jaar. De NAM beriep zich daarbij op de contracten en afspraken uit 1963 over de gaswinning die nooit openbaar zijn gemaakt. Sowieso zijn veel contracten over kosten en opbrengsten staatsgeheim. De NAM stelde dinsdag dat ongeveer 90 procent van „de opbrengsten van het Groningen gasveld” naar de overheid gaat, de resterende 10 procent is voor de NAM.
In hun verklaringen dinsdag waren Shell en NAM ongebruikelijk open over hun capaciteit om de schades te betalen. NAM heeft de komende vijf jaar 4,3 miljard euro ruimte. Hebben Shell en NAM daarmee minister Wiebes een kijkje in hun onderhandelingspositie gegeven?
Ja. Wiebes zelf wilde in de Tweede Kamer nooit iets zeggen over de bespreking met de gasbedrijven. Om strategische redenen. Nu zal hij ook zijn kaarten op tafel moeten leggen, anders is de overheid de grote vertrager.
Hij prees deze week in een brief aan de Tweede Kamer Shell, ExxonMobil en de NAM: zij zijn altijd hun verplichtingen nagekomen. Dat zullen deze partijen ook tegen hem zeggen als hij de bestaande 60-40-kostenverdeling wil veranderen. Opvallend daarbij is wel dat de NAM, na verrekening van zijn belastingen, uitkomt op een verhouding van 36 procent NAM en 64 procent voor de Staat. Listig voor Wiebes. Leg dat maar eens uit aan ‘withete’ Tweede Kamerleden.
Lees ook: Dit is wat je moet weten om het ingewikkelde Groningen-dossier te begrijpen
'Vorige kabinet nam meedogenloos besluit over gas'
VANDAAG, 06:14
AANGEPAST OM 06:14
BINNENLAND
Fakkeloptocht in Groningen tegen gaswinning door de NAM ANP
GESCHREVEN DOOR
Heleen Ekker
redacteur Binnenland
Reinalda Start Redacteur Integratie
In het vorige kabinet heeft de top van de coalitie een "meedogenloos" besluit genomen, om de gaswinning niet sneller te reduceren. Met dat besluit is bewust veel risico genomen, waardoor zelfs doden hadden kunnen vallen. Dat zegt oud-inspecteur-generaal van het Staatstoezicht op de Mijnen, Jan de Jong.
Vandaag zal zijn opvolger bekendmaken met hoeveel de gaswinning in Groningen terug moet, omwille van de veiligheid van de Groningers. De Jong verwacht dat alsnog zal blijken dat vermindering aanzienlijk moet zijn, zodat Groningen weer veilig wordt.
Jan de Jong was de baas van het Staatstoezicht op de Mijnen toen de sterkste beving tot nu toe plaatsvond, die bij Huizinge in 2012. Hij adviseerde toen om de gaswinning zo snel mogelijk zo ver mogelijk terug te draaien. Ook stelde hij dat het voor de veiligheid het beste zou zijn om terug te gaan naar 12 miljard kuub, omdat dan geen voelbare bevingen meer zullen plaatsvinden.
Geheim besluit
Maar dat gebeurde niet. Sterker nog: er werd tot zijn verbazing na zijn advies alleen maar meer gas gewonnen. In 2013 werd bijna 54 miljard kuub gas gewonnen in Groningen. Een besluit dat volgens hem in de top van het kabinet is genomen.
"Wij kwamen er in dat jaar 2013 pas in augustus achter. Toen hebben wij dat aangekaart. Toen zei het ministerie: de minister weet ervan, het is een bewuste keus." "Wat kwalijk is, met de kennis van nu, is dat ze een besluit hebben genomen wat niet gepubliceerd is: ze zijn juist méér gaan winnen. Het was een besluit van de coalitietop en dat was een meedogenloos besluit."
Op dat moment waren alle partijen, ook de NAM, het er volgens De Jong al over eens dat meer produceren leidt tot meer en sterkere aardbevingen.
Doden
De Jong vindt het nog steeds onbegrijpelijk. "De hoogste instantie die we in Nederland hiervoor hebben, het Staatstoezicht op de Mijnen, geeft een advies: ga zo veel mogelijk terug. De regering besluit om zich daar niks van aan te trekken. Integendeel: ze gaan zelfs meer produceren. Dus ondanks dat alle partijen het er al over eens waren dat als je meer gaat produceren, er meer en zwaardere bevingen komen."
Gaswinning in 2013 juist omhoog, na negatief advies StaatstoezichtNOS
"Daar is een hoog risico genomen en daarom vind ik het een meedogenloos besluit. Er hadden aardbevingen van tussen kracht 4 en 5 kunnen plaatsvinden. Er hadden doden kunnen vallen."
Achteraf verwijt De Jong zichzelf dat hij zich niet meer heeft ingezet voor het niveau van 12 miljard kuub. Maar, zegt hij, de Tweede Kamer was vanaf het begin op de hoogte van dit advies. En de minister schermde voortdurend met het aspect van de 'leveringszekerheid', en daar heeft het Staatstoezicht geen inzicht in.
Nog even 'cashen'
Ook al is de gaswinning in de jaren na 2013 wel in stappen teruggeschroefd, toch is het volgens De Jong geen verrassing dat er opnieuw zo'n sterke beving was als onlangs in Zeerijp. "Nee, ik was niet verbaasd. Er is een grote relatie tussen het aantal en de zwaarte van bevingen. En het aantal bevingen is niet minder. Dus je kon erop wachten."
Jan de Jong denkt dan ook dat economische belangen de doorslag hebben gegeven om niet al jaren geleden terug te gaan naar het niveau van 12 miljard kuub gas, zoals hij in 2013 adviseerde. Zowel de Staat als oliebedrijven Shell en Exxon, die samen de NAM vormen, verwijt hij nog even te hebben willen 'cashen'.
"En er moest destijds bezuinigd worden, dus om aan de inkomstenkant ook nog terug te gaan, was waarschijnlijk heel moeilijk voor het kabinet. Maar ik denk dat dat ten koste is gegaan van de veiligheid van de Groningers."
